Ευρήματα μίας έρευνας για την ανεξιχνίαστη πολιτική δολοφονία του Σουηδού πρωθυπουργού, Ούλωφ Πάλμε, θα δώσουν στη δημοσιότητα οι αρχές 34 χρόνια μετά, την Τετάρτη, στη Στοκχόλμη.
Ο Πάλμε πυροβολήθηκε πισώπλατα σε δρόμο της πρωτεύουσας το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου του 1986, την ώρα που επέστρεφε πεζός σπίτι του από τον κινηματογράφο, μαζί τη σύζυγό του.
Το ένα από τα δύο κυριότερα υποθετικά σενάρια που ακολούθησαν υποστήριζε πως επρόκειτο η φονική επίθεση έγινε από μοναχικό δράστη, ο οποίος ίσως να ήταν εξοργισμένος από τη σοσιαλδημοκρατική πολιτική του δημοφιλούς ηγέτη, και το άλλο την συνέδεε με το καθεστώτος του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική.
Αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών της αφρικανικής χώρας παρέδωσαν τον περασμένο Μάρτιο στη σουηδική ομάδα έρευνας φάκελο πληροφοριών για τη δολοφονία, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν για τη συνάντηση των δύο πλευρών στην Πραιτώρια.
Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν ο φάκελος περιέχει επί της ουσίας νέα στοιχεία ή εάν θα παρατείνει το αδιέξοδο μιας έρευνας δεκαετιών αφήνοντας άλυτο το μυστήριο.
Προηγούμενες εικασίες σχετικά με το ρόλο των υπηρεσιών πληροφοριών του απαρτχάιντ είχαν να κάνουν με τις προσπάθειές του Πάλμε να πατάξει σπείρες λαθρεμπορίου όπλων και πετρελαίου.
Ο Goran Björkdahl, που έχει ερευνήσει ανεξάρτητα τη δολοφονία, είναι επίσης πεπεισμένος ότι το καθεστώτος του απαρτχάιντ φέρει την ευθύνη για το έγκλημα.
Η δική του έρευνα αναφορικά με το θάνατο του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Νταγκ Χάμαρσκκλντ, σε αεροπορικό δυστύχημα το 1961, βοήθησε να ξεκινήσει μια νέα έρευνα του ΟΗΕ από την προέκυψαν «σημαντική ποσότητα αποδεικτικών στοιχείων» που έδειχναν ότι το αεροσκάφος συνετρίβη από άλλο αεροσκάφος.
Ο στρατηγός Chris Thirion, επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών τα τελευταία χρόνια της περιόδου του απαρτχάιντ, δήλωσε στον Björkdahl το 2015 ότι θεωρούσε υπεύθυνη τη Νότια Αφρική για το φόνο του Πάλμε.
Τον Οκτώβριο του 2015, ο Björkdahl συναντήθηκε επίσης με έναν στρατηγό στο Γιοχάνεσμπουργκ, ο οποίος του έδωσε ονόματα από νοτιοαφρικανούς πράκτορες που φέρονται να εμπλέκονται στη δολοφονία και προσφέρθηκε να συνεργαστεί με τη σουηδική έρευνα με αντάλλαγμα την χορήγηση ασυλίας σε αυτούς που ανέφερε ως εμπλεκόμενους.
«Μου είπε ότι η Νότια Αφρική ήταν πρόθυμη να διαπραγματευτεί με τη Σουηδία, μου ζήτησε να επιστρέψω στη Σουηδία και να δώσω αυτήν την απάντηση στη σουηδική υπηρεσία πληροφοριών», δήλωσε ο Björkdahl προσθέτοντας ότι μετέφερε το μήνυμα.
«Αυτό που προσπάθησα να κάνω ήταν να διευκολύνω τη συζήτηση μεταξύ της Νότιας Αφρικής και της Σουηδίας, έτσι ώστε η Σουηδία να δώσει ασυλία με την προϋπόθεση ότι η ομάδα που πραγματοποίησε τη δολοφονία, θα παρουσιάσει αποδείξεις». «Η ανάγκη να γνωρίζουμε είναι μεγαλύτερη από την ανάγκη τιμωρίας», σχολίασε.
Επίσης, το 2013, ο Jan Stocklassa, πρώην διπλωμάτης και μετέπειτα συγγραφέας, ανακάλυψε τέσσερα κουτιά της έρευνας του Stieg Larsson, ερευνητή δημοσιογράφου και μυθιστοριογράφου που εξέτασε επίσης τη δολοφονία του Palme πριν πεθάνει το 2004, και αποφάσισε να την συνεχίσει.
Ο Stocklassa αποκάλυψε ενδιαφέρουσες συνδέσεις μεταξύ του καθεστώτος του απαρτχάιντ και της δολοφονίας του Πάλμε σε βιβλίο του το 2018, αλλά δεν βρήκε καθοριστικές αποδείξεις. Όπως και ο Björkdahl, παρέδωσε το υλικό στην αστυνομία και βρισκόταν σε τακτική επαφή με τους ανακριτές, που ζητούσαν περισσότερο υλικό και πληροφορίες, «πάντα σχετικά με τη Νότια Αφρική».
Και οι δύο αμφιβάλουν ότι η επίσημη έρευνα, που θα αποκαλυφθεί την Τετάρτη από τον γενικό εισαγγελέα, θα δώσουν τέλος στο μυστήριο, γιατί υποστηρίζουν ότι οι ανακριτές δεν έχουν δείξει σημάδια πλήρους εξερεύνησης της υπόθεσης.
